Dobór ubrań chroniących przed szkodliwymi czynnikami środowiskowymi nie może być przypadkowy. Różne rodzaje odzieży ochronnej mają inne przeznaczenie i wynikają z konkretnych właściwości materiałów. To niezbędny element środków ochrony indywidualnej, który wpływa bezpośrednio na bezpieczeństwo pracy. Sprawdź, jaka odzież przeznaczona jest dla Twojej branży!
Czym jest odzież ochronna?
Odzież ochronna to element środków ochrony indywidualnej, których zadaniem jest zabezpieczenie pracownika przed realnymi zagrożeniami – od kontaktu z chemikaliami, przez działanie ognia, aż po promieniowanie jonizujące czy niskie temperatury. W odróżnieniu od ubrania roboczego, które chroni jedynie odzież prywatną, ma określone właściwości ochronne. W skład ubrań chroniących wchodzą nie tylko spodnie, koszulki, czy bluzy, ale również obuwie, rękawice, gogle i inne akcesoria. Przepisy jasno określają, kiedy ich stosowanie jest obowiązkowe.
Efektywność zależy od konstrukcji odzieży i rodzaju materiałów użytych do produkcji. Poszczególne typy odzieży ochronnej odpowiadają konkretnym zagrożeniom – np. czynnikom atmosferycznym, powierzchniowym uszkodzeniom mechanicznym, czy promieniowaniu elektromagnetycznemu. Odzież musi być certyfikowana, a jej dobór powinien wynikać z analizy stanowiska pracy i poziomu ryzyka.
Rodzaje odzieży ochronnej
Podział odzieży roboczej i ochronnej opiera się na funkcjach zabezpieczających oraz normach określających podstawowe wymagania w zakresie ochrony przed konkretnymi zagrożeniami. Każda grupa odpowiada innym warunkom pracy i różni się właściwościami higienicznymi, konstrukcją oraz zakresem ochrony. Wśród wielu dostępnych rozwiązań można wyróżnić kilka rodzajów odzieży ochronnej, które mają kluczowe znaczenie dla branż przemysłowych, budowlanych czy laboratoryjnych.
Odzież o intensywnej widzialności
Tak zwana odzież ostrzegawcza to nic innego jak wyrób odzieżowy chroniący pracownika poprzez zwiększenie jego widoczności, szczególnie w warunkach ograniczonego oświetlenia. Używana jest przy pracach drogowych, remontowych i wszędzie tam, gdzie występują nawet minimalne zagrożenia związane z niewidocznością pracownika.
Norma EN ISO 20471 definiuje podstawowe wymagania dla materiałów fluorescencyjnych i odblaskowych:
Paski odblaskowe:
- klasa 1 – 0,10 m²,
- klasa 2 – 0,13 m²,
- klasa 3 – 0,20 m².
Materiał fluorescencyjny:
- klasa 1 – 0,14 m²,
- klasa 2 – 0,50 m²,
- klasa 3 – 0,80 m².
Odzież wykonana zgodnie z tą normą zapewnia widoczność z dużej odległości i zwiększa wygodę użytkowania, bez ograniczania swobody ruchu.
Odzież dla spawaczy i trudnopalna
Odzież ochronna chroniąca przed ekstremalnie wysokimi temperaturami, ogniem i rozpryskami ciekłych metali musi spełniać dodatkowe normy bezpieczeństwa. Stosuje się tu m.in. fartuchy ze skóry, kombinezony impregnowane ogniochronnie oraz ochraniacze części tułowia, które minimalizują ryzyko oparzeń i urazów.
Odporność na konkretne zagrożenia klasyfikowana jest literowo:
- A – rozprzestrzenianie się płomienia (EN ISO 11612, EN ISO 11611, EN 470-1),
- B – ciepło konwekcyjne (EN ISO 11612, EN 531),
- C – promieniowanie cieplne (EN ISO 11612, EN 531),
- D – rozpryski płynnego aluminium (EN ISO 11612, EN 531),
- E – rozpryski płynnego żelaza (EN ISO 11612, EN 531),
- F – ciepło kontaktowe (EN ISO 11612, EN 531).
Zgodność z powyższymi normami jest obowiązkowa na mocy przepisów w sprawie środków ochrony indywidualnej. Ich przestrzeganie stanowi fundament skutecznej ochrony w środowisku podwyższonego ryzyka.
Odzież chroniąca przed zimnem
Odzież zabezpieczająca przed zimnem, czyli odzież termiczna, zapewnia skuteczną ochronę w warunkach bezpośrednich skutków działania niskiej temperatury. Stosuje się ją przy pracy na zewnątrz, w nieogrzewanych halach oraz w chłodniach i mroźniach. W zależności od temperatury otoczenia obowiązują różne normy:
- PN-EN 14058:2007 – odzież spełniająca wymagania dla temperatur do -5°C,
- PN-EN 342:2006 – odzież dla temperatur poniżej -5°C.
Te normy określają poziom izolacji termicznej i przepuszczalność powietrza, które są kluczowe dla ochrony zdrowiu pracownika w warunkach ekstremalnego zimna.
Odzież multiochronna
To odzież przeznaczona do zadań w środowiskach, gdzie występuje kilka rodzajów zagrożeń jednocześnie. Łączy w sobie właściwości odblaskowe, trudnopalne, antyelektrostatyczne, a także odporność na substancje chemiczne i czynniki biologiczne. Z tego względu stosuje się ją m.in. w przemyśle ciężkim, chemicznym i energetycznym. Odzież chroniąca przed promieniowaniem, dużymi rozpryskami gorących substancji czy iskrami to tylko niektóre z wariantów. Jej konstrukcja wymaga użycia specjalistycznych tkanin, których skuteczność musi zostać potwierdzona przez jednostki notyfikowane.
Odzież kwasoodporna/chemoodporna
Zadaniem tej odzieży jest ochrona ciała przed kontaktem skóry ze szkodliwymi substancjami: ciekłymi substancjami chemicznymi, gazami i pyłami. Wersje chemoodporne chronią również przed trwałym uszczerbkiem spowodowanym przenikaniem toksyn przez skórę i odzież.
- EN ISO 13982-1 – norma dla odzieży chroniącej przed pyłami i aerozolami,
- EN 13034 typ 6 / PB 6 – dla odzieży chroniącej przed opryskiem ciekłymi substancjami chemicznymi.
Do produkcji najczęściej wykorzystywany jest poliester lub mieszanka poliestru i bawełny, pokryta specjalnym impregnatem. Odzież ta używana jest m.in. przez służby ratownictwa chemicznego. Do zestawu często dołączane są rękawice ochronne, obuwie ochronne oraz sprzęt ochrony układu oddechowego, np. maski lub aparaty tlenowe.
Odzież antyelektrostatyczna
Odzież antyelektrostatyczna neutralizuje ładunki, które mogą prowadzić do iskrzenia i wywołać zapłon oparów lub pyłów. Kluczowe znaczenie ma tu norma PN-EN 1149-5, która określa podstawowe wymagania dotyczące konstrukcji i materiałów odzieży. Takie ubrania stosowane są m.in. w przemyśle gazowym, petrochemicznym, naftowym oraz na stacjach paliw. Występowanie wielu ładunków elektrostatycznych w jednym miejscu może być groźne dla życia, dlatego zapewnienie ochrony w takich środowiskach jest obowiązkowe.
Tego rodzaju ubrania to specjalistyczna odzież wykonana z włókien przewodzących oraz ochraniacze części tułowia, które uzupełniają całość zestawu ochronnego. W przypadku tak specjalistycznych rozwiązań, pracodawcy coraz częściej decydują się na wynajem i serwis odzieży roboczej, by zapewnić regularną kontrolę nad jakością i czystością ubrań roboczych, która zapobiega eksploatacji zużytych elementów.
Odzież ochronna — przeznaczenie
Odzież ochronna znajduje zastosowanie wszędzie tam, gdzie praca wiąże się z wieloma zagrożeniami – mechanicznymi, chemicznymi, biologicznymi czy termicznymi. Obejmuje ubrania wykonane ze specjalistycznych tkanin oraz akcesoria, takie jak rękawice, kaski, gogle czy obuwie ochronne. Jej zadaniem jest ochrona zdrowia i życia pracownika w sytuacjach, gdzie zwykła odzież robocza nie zapewni bezpieczeństwa. Przepisy BHP określają stanowiska, na których taki sprzęt jest obowiązkowy, oraz minimalne wymagania dotyczące jego jakości, odporności i konstrukcji. Ostatecznie o skuteczności odzieży decyduje jej trwałość, zgodność z normami oraz odpowiedni dobór do warunków i rodzaju wykonywanej pracy.
Odzież ochronna to nie jedynie element stroju – to skuteczna bariera pomiędzy pracownikiem a zagrożeniem. Jej dobór wymaga znajomości norm, zagrożeń i realiów danego stanowiska. Właściwie dopasowany komplet to decyzja, która przekłada się na codzienne bezpieczeństwo. Dlatego warto inwestować w rozwiązania, które realnie chronią ludzi, nie tylko spełniają formalne obowiązki.
